Talrijke leengoederen in Londerzeel waren tot het jaar 1534 afhankelijk van het Leenhof
van Dendermonde, dus van de graven van Vlaanderen.
In dat jaar verwierf graaf Hendrik van Nassau een aanzienlijke hoeveelheid eigendommen
in Londerzeel. De verwerving gebeurde door de verkoop van goederen door Daneel
Vilain, Katharina Estricx en Joos van Voorspoel die vazallen waren van de graaf van
Vlaanderen.
Wanneer een leen in andere handen overging moest aan de leenheer het “verhef” betaald
worden. In de rekeningen van Jacques de la Trolière zijn de ontvangsten opgetekend die
met deze overgang gepaard gingen :
“Comté de Flandre - Souverains Baillis de Flandre - Baillis de la Ville et Pays de Termonde.
Cinq comptes, rendus par Jacques de la Trolière, chevalier, seigneur de Beaumanoir, de la St.
Jean 1531 à la Noël 1572. Pagina VI-recto :
- De monseigneur de Nassouw, d’un fief par luy achté d’un Jooris Van Voorspoel, et est une
seignourie, gissant en la paroisse de Londerzele. Pour ce X £ p.
- Dudit seigneur de Nassouw, d’un fief par luy achté contre Mademoiselle Catheline
Asscherycxs , gisant en la paroisse de Londersele. Pour ce X £ p.”
In de overgrote meerderheid van alle teksten die ooit aangehaald werden inzake deze
overdracht wordt steeds vermeld dat de graaf zijn goederen gekocht heeft van Katharina
Estricx . In de boven gemelde rekening staat onbetwistbaar geschreven Asscherycxs , naam
die duidelijk verband houdt met het oude geslacht Asscheraijen van het kasteel op Ursene-
Londerzeel.
De genaamde Daneel Vilain [Vylain], die in talrijke stukken als verkoper voorkomt, treedt
naar alle waarschijnlijkheid als op als plaatsvervanger of gemachtigde van de eigenaarverkoper,
of ook als “bezetman” (bedienlijk man, dienende man, man van voogdij) die een
“onbekwame” vrouw diende bij te staan.
Eens de verkoop gesloten en door de Landsheer bekrachtigd, gaf het Leenhof van Nassau
opdracht tot het opmaken van een nieuw leenboek waarin alle goederen moesten
opgetekend worden.
Dit leenboek werd nogmaals vernieuwd in het jaar 1654 :
Leenboeck mijns
Gena [dige] Heere den Prince van Orangien
van sijne Leenen Int besundere hen
bestreckende onder die Prochie van
Londerseele Lande van Grimberghen
Vernieuwt Inden Jaere ons Heeren
XVI C. ende Vierenvijfftich door den
Stadthouder Jor. Joachim Franchois
de Mol, Ingevolgens die brieven
Van Terrier bij hem verworven
In Sijne Ma [jestei] ts Raede van Brabant.
Leenboeck mijns gena [dige] Heere den Prince van Orangien van sijne leenen int besundere
hen bestreckende onder die prochie van Londerseele – 1654
Reghistre van Leenen die wijlen Graeve Henrick hoogen Memorien Graeve van Nassau,
Vianden, Catsenellebogen etta., Marcqgraeve van Zutphen, Heere van Breda, Diest,
Grimbergen etta. gecocht heeft tegen Jorisse van Voorspoele ende Jouffrouwe Katarinen
Estricx sijnder sustere, welcke Leenen gehouden worden vanden Huijse van Dermonde ende
gelegen binnen der Prochie van Londerzeele ende daerontrent, vernieuwt Inden jaere ons
Heeren sesthienhondert vierenvijfftich ingevolgens die Brieven van Teriere verworven in
Sijne Ma [jestei] ts Raede van Brabant Doorden Stadthouder Jo [nke] r Joachim Franchois
de Mol.
Wanneer op het einde van de 17de eeuw de leengoederen van Nassau ingevolge
huwelijksbanden en overlijden in het bezit gekomen waren van de Britse Kroon, werd
nogmaals het leenboek vernieuwd :
Leenboeck van sijne Majesteijt van groot
Bretagnien Willem den Derden [...].
In dit boek is opnieuw aangestipt dat wijlen graaf Hendrik van Nassau de lenen in 1534
heeft gekocht van Daneel Vilain en anderen. De naam van Vilain luidde eerder “Vilain
ende Voorspoel”.
Bron: (Algemeen Rijksarchief Brussel - Leenhof van Brabant, Register 172 -
Schepengriffie nrs. 3473 - 3761 - 5206 - 9243 - Rekenkamer nr. 14375)
De Kroniek van Londerzeel - Marcel Slachmuylders - Geschied- en Heemkundige Kring van Londerzeel v.z.w. - D/1998/8302/1